МУҲОФИЗИ АСОСӢ: АЗ ҚУМОНДОНӢ БА ОБОДГАРӢ. СӮҲБАТ БО СОБИҚ ҚУМОНДОН ҲАКИМ ҚАЛАНДАРОВ
Аз муҳаббат то хиёнат, аз ватандорӣ то беватанӣ, аз бунёдгузорӣ то харобкорӣ, чун аз некӣ то бадӣ як қадам роҳ аст. Дирӯз Ҳаким Қаландаров қумондон буд, ҳоло даст ба ободии ватан задааст. Дар ноҳияи Панҷ ӯро пайдо кардан душвор аст. Гоҳ сари замини пахта, гоҳ сари ҳавзи моҳипарварӣ, гоҳи дигар дар коргоҳи қумшӯиву хонасозӣ чеҳраи ӯ ба чашм мерасад. Мо ӯро дар бинои хуштарҳе сари дастурхони пурнозу неъмат пайдо кардем. Мурғҳoи марҷону хонагӣ, гулмоҳӣ, гӯшти гӯсфанду гову заргӯш ҳамаи ҳосили заҳмат ва дастони ӯ буданд. Фосила аз ин дастурхони пурнозу неъмат ва он дастархони дирӯз холӣ аз нон низ як қадам аст. Ва ҳамин як қадам аст, ки он соҳили рӯдхонаи Панҷи ғарқи гирдоби оташи ҷангу куштор ва ин соҳили пурмавҷ аз хандаи тифлонро аз ҳам ҷудо месозад.
Аз ӯ мепурсам:
—Ин хона хонаи шумост?
Ӯ табассум мекунад, ба аҳли гирди дастархон менигарад ва мегӯяд:
-Тамоми Тоҷикистон хонаи ман аст.
Суҳбати мо аз ободкориҳои Ҳаким Қаландаров то ба домони сарнавишти талхи дирӯзи тоҷикон мекашад.
—Чӣ гуна муяссар гашт, ки шумо силоҳи марг гӯшае гузореду даст ба ободкорӣ бизанед?
— Оини ватандорӣ инро тақозо дорад, — мегӯяд ӯ ва идома медиҳад: — Оқибати ҷанг сулҳ аст, агар сад сол ҳам давом кунад. Ман дар миёни неруҳои мухолифини тоҷик қумандони бонуфуз, одами наздики устод Нурӣ будам. Он чизе, ки ман медонам шояд кам касе донад. Агар он ҷанг идома меёфт на тоҷик мемонду на Тоҷикистон, Ироқу Сурия мешудем. Инро устод Нурӣ, ки ҳамеша бо ман машварат мекард ва дар рӯзҳои сахт барояш мутакко будам, борҳо гуфта буд.
— Пас шумо шоҳиди бастани сулҳ аз рӯзҳои аввал будед?
— Бале. Рӯзе, ки Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, роҳбари мухолифин Саидабдуллоҳи Нурӣ ва Аҳмадшоҳи Масъуд дар Фархори Афғонистон гуфтушунид доштанд, ман аз ҷумлаи муҳофизони онҳо будам.
Асрори муллоҳо ва 4-миллион доллари ҲНИТ дар Покистон
— Мегӯянд, ки бисёре аз қумандонҳо мухолифи сулҳ буданд, магар шумо аз он ҷумла набудед?
— Ман дар мавқеи устод Нурӣ қарор доштам. Вай моил ба сулҳ буд. Аммо касоне буданд, ки сулҳ бар манфиаташон набуд. Албатта, ин кор бе мудохилаи кишварҳои хориҷӣ намешуд. Аммо дар мулоқоти Теҳрон Нурӣ ба ин масъала нуқта гузошт. Он рӯзҳо нияти ҳаҷ рафтан доштам. Бо ҳавопаймои ҳарбии Эрон аз Қундуз ба Эрон парвоз кардам. Дар ҳавопаймо ман ва сафири Эрон будем. Он вақт Эрон ягона кишваре буд, ки дар Тахор намояндагии расмӣ дошт, Кобул дар дасти толибон буд. Дар Теҳрон ҳуҷҷатҳоямро барои ҳаҷ кардан омода сохтам. То сафар ду рӯз монда буд, ки Нурӣ маро наздаш даъват кард.
– Ҳаҷ намеравӣ, — гуфт.
— Барои чи? – пурсидам.
— Инҳо маро барои «разбор» даъват карданд, ту бояд дар паҳлуи ман бошӣ ва баъзе гапҳое ҳаст, ки бояд ошкор намоӣ. Тоҷикистон, ки рафтем, баъд ба ҳаҷ меравӣ.
Ман розӣ шудам. Устод маро ба маҷлис омода сохт, баъзе сирру асрори муллоҳоро гуфт. Аммо таъкид кард, ки онҳо дипломат ҳастанд, дағал гап назанам. Мулоқот шом дар хонаи устод Тӯраҷонзода баргузор гашт. Муллоҳо Ҳимматзода, Маҳмадрасул, Абдураҳим, раиси «Растохез» Тоҳири Абдуҷаббор, раиси ҷамъияти «Лаъли Бадахшон», як намояндаи Ҳизби демократ, раиси муҳоҷирони Тоҷикистон дар Русия, журналист Олег Панфилов, Мулло Амриддин ва дигарон ҳузур доштанд. Онҳо гуфтанд, ки Тоҷикистон халос кардааст, неруҳои оппозитсия дар ҷабҳа муваффақ мебошанд. Пешниҳод карданд, ки ҳамаро ба ҷиҳод даъват кунем. Дар бораи муттаҳидӣ гап заданд. Устод Нурӣ гуфт, ки «мо дар ин ҷо муттаҳид нестем, дар Тоҷикистон чӣ тавр муттаҳид мешавем?»
Ман чанд бор даст бардоштам, ки гап занам, аммо сухан надоданд. Насиҳати устод Нурӣ аз гӯшам рафт, бо ғазаб аз ҷой хестам ва гуфтам, ки дар бораи кадом ҷиҳод гап мезанед, ҳама мусулмон, ҳама намозхон, шумоён моро ҷанг меандозеду худатон паҳлу зада роҳат доред. Ба ҳамагон рӯй овардам, ки «4 миллион доллари гирифтаатонро чӣ кардед?» «- Дар Покистон, дар оборот»- гуфтанд. «Дар дасти кӣ» – боз пурсидам. Ҷавоб хомӯшӣ буд. Ин ғазаби маро зиёдтар кард. Аз онҳо пурсидам, ки фарзанд, наздикони кадомат дар ҷабҳаанд? Агар ҷиҳод мехоҳед, биёед, граната ба миёнатон бандед, худатонро бо танк тарконед. Хомӯшӣ ҳукмфармо гардид. Олег Панфилов бо қаҳр аз маҷлис баромад. Ниҳоят сухан ба устод Нурӣ расид. Вай гуфт, ки ҷиҳод ҷойи худро дорад, халқро гирифта, ба Тоҷикистон мебарем, тоҷиккушӣ бас аст, мусулмонҳоро муттаҳид месозем.
Эрон Нуриро барои пулҳои гирифташуда ба «разбор» даъват карда буд
—Кишварҳои хориҷӣ барои ҷанг пул ҷудо мекарданд, аммо мухолифати тоҷикон ниҳоят ба сулҳ анҷомид. Магар ин оқибат надошт?
— Оқибат дошт. Пули суруна гирифтан ҷавоб ҳам дорад. Як вақт устод Нурӣ пинҳонӣ ба ман гуфт, ки Эрон ӯро ба «разбор» даъват кардааст. Сабаб пурсидам, гуфт, ки сабаб он пулҳое, ки дар вақташ ба мо ҷудо карда буданд. Ман гуфтам, ки ту пулҳоро ба гурезаҳою мо муҷоҳидон додӣ, барояшон ҳамин хел ҷавоб гӯй. Дигар бечора касал шуду ман ҳам дида натавонистам пурсам, ки ҳамон «разбор» чӣ шуд.
— Шумо муҷоҳид, қумандон будед. Магар ин мушкилот назди шумо пеш наомад?
— Мо мустақим бо пул кор надоштем. Халта-халта, ошкору ниҳон долларҳоро роҳбарони мо мегирифтанд ва баъд қисман ба мо медоданд. Агар пурсише буд, онҳо ҷавоб доданд. Вале мо сулҳ кардем, ин бурди калон буд. Боре Кабирӣ назди ман омад, пул овард — се ҳазор доллар. Гуфтам, ки ба пули шумо ҳаромхӯрҳо эҳтиёҷ надорам. Ман кор мекунам, заҳмат мекашам, пул меёбам. Аммо шумо фикри онҳоеро, ки барои шумо шуда ҷон доданд, накардед. Занҳошон бева, фарзандонашон ятим монданд, метавонистед 50-100 долларӣ ба онҳо диҳед, ки рӯзгузарониашон шавад. Ин пули туро ман ба кадом яки онҳо диҳам? Ҳоло пул меорӣ, пулат ба ман лозим нест. Равед, ман бо шумо нестам, будан ҳам намехоҳам. Ин сун, ун сун гуфт. Гуфтам ин сун, ун сун нест. Ту мехоҳӣ ки муттаҳид бошем? Аввал, биё, аз рӯзи аввал ин ноҳақиҳо, нобаробариҳоро баробар кунем, баъд он сунаша мебинем. Агар ту мегӯӣ ки пагоҳ хезем ҷанг кунем, ҷанг барои чи мекунем? Ҷиҳод мегуӣ? Ҷиҳод барои чӣ мешавад? Ҳама тинҷ, масҷидҳо обод, дар ноҳияи Панҷ панҷ масҷиди ҷуъмахонӣ, ҳар деҳа масҷиди худа дорад. Охири гап хестам рафтам. Гуфтам, ки бачаҳои мо дар ин ҷо, дар Русия ҳастанд. Касе, ки гапи маро мегирад, намегузорам, ки бо шумо бошад. Худо аз дасти беадолатии шумо баракатро гирифт. Ҳама дар ба дар шуданд. Ман шахсан Кабириро тарафдорӣ ҳам намекунам, ба гапаш ҳам намекунам. Аз ҳама командирҳои бонуфузу ҷанг кардагӣ мо бачаҳои Панҷ ҳастем. Вақте ки роҳбар шуд, баъзе беадолатиҳои кардаи ӯро дида, аз вай дур шудем.
Агар Кабирӣ ақл медошт, дар ба дар намешуд
— Шумо дар бораи кадом беадолатиҳо мегӯед?
— Магар фаромӯш кардани зану фарзандони муҷоҳидине, ки ба гапи онҳо бовар карда, қурбон шуданд, маҷруҳанд, беадолатӣ нест? Замоне буд, ки онҳо ба як бурида нон зор шуданд, аммо роҳбарони ҲНИТ танҳо дар ғами худ буданд. Худованд ҳамин Ҷаноби Олиро дар паноҳаш нигоҳ дорад, ҳама бечораю сағераю бепарасторро нон медиҳад. Ба мардум замин додааст, як бурида нонашонро ёфта мехӯранд. Дуъои ҳамин сағераю кабера ба кораш баракат медиҳад. Кабирию ҳаммаслаконаш баръакс ба корҳои дигар машғуланд. Агар Кабирӣ боақл, бофарҳанг мебуд, ҳизб пароканда намешуд. Баъд, дар доираи давлатдорӣ натавонист худро қапидану кор кардан. Дар ба дар шуд, дигаронро ҳам дар ба дар кард. Оқибати кори ноҳақ ҳамин аст.
— Шумо гумон мекунед, ки ӯ ва ҲНИТ танҳоянд, пушту паноҳ надоранд, дастгирӣ намеёбанд?
— Не. Дигар кӣ ҳаст?
— Масалан, шумо.
— Онҳоро худованд шарманда сохт. Онҳо дигар ҳеҷ чиз намешаванд, ҳеҷ кас дастгирӣ намекунад. Ҳеҷ кас. Агар ман онҳоро дастгирӣ мекардам, ҳеҷ гоҳ ба ҳоҷӣ Ҳалим такя намекарданд, маро даъват мекарданд. Чунки ман қумандони разманда будам. Дар ҷанг на ҳоҷӣ Ҳалим буд, на Кабирӣ. Бо онҳо будан намехоҳам, намехоҳам, ки дубора ватанам ба хоку хун олуда шавад.
Тарафдорӣ аз ҲНИТ ҳаргиз ба манфиати Эрон нест.
Аввал миллат баъд дину мазҳаб
— ҲНИТ, тарзе ки расонаҳо менависанд, аз пуштибонии Эрон бархурдор аст.
— Шояд. Аммо тарафдорӣ аз ҲНИТ ҳаргиз бар манфиати Эрон нест.
Ин ҷанге, ки меравад, ҷанги мазҳабӣ, ҷанги Эрону Араб аст. Вақто ки мавзӯи интихоби арабу форс меояд, дар рӯзи сахтӣ араб шиамазҳаб ҳам бошад, ҳаргиз форсро ҷонибдорӣ намекунад. Дар ҳашт соли ҷанги Эрону Ироқ арабҳои шиамазҳаб аз Саддам Ҳусейн ҷонибдорӣ карданд. Аз як араби доро он замон мепурсанд, ки дар ин ҷанг чаро Садами кофирро пуштибонӣ мекунию шиаҳои эрониро не. Медонед, дар ҷавоб чӣ мегӯяд? Мегӯяд, ки «Саддам араб асту шиъа эронӣ». Хулоса, ман араб ҳастам арабро дастгирӣ мекунам. Бубин, аввал миллатро мегузорад, баъд дину мазҳабро. Мо бо мардуми Эрон ҳамзабон ва ҳамфарҳанг ҳастем.
Ман дипломат нестам. Ман қумандоне ҳастам, шоҳиди ин ҳама бадбахтиҳои ба сари мардуми тоҷик омада ва намехоҳам, ки онҳо дубора такрор ёбанд. Дар Тоҷикистон такя ба мазҳаб кардан оқибатҳои ногувор дорад. Мардуме, ки аҳли суннат ва ҷамоат ҳастанд инро ҳаргиз қабул надоранд. Роҳбарияти Эрон ҳам шояд асли воқеиятро надонад. Шояд қувваҳое бошанд, ки ба хотири манфиатҳо ва фош ношудани ҳисоботи беасосашон ба роҳбари аввал маълумоти нодуруст диҳанд.
— Пас Эрон метавонад аз пуштибонии ҲНИТ даст кашад?
— Албатта метавонад. Агар хоҳад, ки муносибаташ бо Тоҷикистон нағз шавад, дар ин минтақа такягоҳе дошта бошад, ин корро мекунад. Барои ин бояд аз самти мазҳабӣ даст кашад ва рӯй ба забону фарҳанги муштарак орад. Мардуми Тоҷикистон Эронро форсзабон гуфта, эътироф мекунад. Аммо дар самти мазҳабӣ ҳеҷ кас эътирофашон намекунад. Эрон чораи дигар надорад. Ман мактаби Аҳмадшоҳи Масъудро гузаштаам ва вазъиятро хуб медонам. Агар дар Афғонистон Эрон такя ба забону фарҳанг мекард, вазъи тоҷикон, вазъ дар ин кишвар ба ин ҳолат намерасид. Эронро танҳо тоҷикон метавонанд дастгирӣ кунад. Ҳеҷ арабе дар ҳолати сахтӣ Эронро дастгирӣ намекунад.
Ҷое, ки як ҳизби исломӣ ҳаст, чун дар Афғонистон даҳҳо ҳизбҳои дигари исломӣ ба миён меоянд ва ин ҳизбҳо бо пуштибонӣ аз давлатҳои ғайриисломӣ ба нест кардани ҳамдигар даст мезананд. Ин мубориза барои пароканда кардану куштани мусулмонҳост. Ҳизби исломиро бо ҳизби исломӣ ҷанг меандозанд, бо пули мусулмон мусулмонкушӣ мекунанд.
Эрон як кишвари бузург аст ва бояд дарк кунад, ки дар Тоҷикистон дар самти мазҳабӣ ҳеҷ кас онро эътироф намекунад. Ягона воситаи боэътимоди ба ҳам омадан забону фарҳанг аст.
Ду эронӣ дар хонаи Нурӣ гуфтанд, ки ба
ҳоҷӣ Ҳалим як миллион доллар додем
—Чаро шумо инро ба дӯстони эронӣ намегӯед?
— Як ҳодисаро мегӯям. Боре устод Нурӣ гуфт, ки Эрон қарзи бефоиз медиҳад. Ба ӯ гуфтам, ки намешавад бигӯӣ, ки ба ман 200-300 ҳазор қарз диҳад, ки соҳибкорӣ кунам. Устод гуфт, ки пулро биёранд, туро даъват мекунам. Як вақт ба хонааш даъват кард. Ба хонаи Нурӣ ду эронӣ омаданд. Чой хӯрдем. Устод гуфт, ки камтар пул барои тиҷорати ман диҳанд. Онҳо гуфтанд, ки устод, агар ду рӯз пеш мегуфтӣ, медодем. Ҳама пулҳоро додем. Пурсид, ки киро додед? Як миллион доллар ба ҳоҷӣ Ҳалим додем гуфтанд. Устод нороҳат шуд ва пурсид, ки чаро ба Ҳоҷӣ Ҳалим додед, маслиҳат шуда буд, ки 50 – 100 ҳазор долларӣ ба командирҳо тақсим мекунем, ки дар тиҷорату деҳқонӣ истифода кунанд. Ман қаҳр карда, аз Душанбе ба Панҷ омада будам. Нурӣ одам фиристод, нарафтам. Худаш омад. Маро, гуфт Президент фиристод, ки туро командир монем. Назди Ҷаноби Олӣ рафтем. Маро дар қувваҳои сарҳадӣ муовин монданд. Гуфт, ки туро командир мондем. Маро дар қувваҳои сарҳадӣ муовин монданд. Баъди ҳамин муносибати ман бо эрониҳо канда шуд.
Эрон кишвари бузург аст, бояд чуқур таҳлил мекард, аз кори ҳоҷӣ Ҳалим хулоса мебаровард. Ӯ дар ҳавлии корхонаи нонпазиаш 400-500 нафарро ҷамъ оварда, мусаллаҳ карда буд. Онҳо, вақте ки мақсад ҷанг буданро фаҳмиданд, раҳораҳ то Ромит силоҳҳоро партофта, ба хонаҳояшон рафтанд. Ҳамроҳи ҳоҷӣ Ҳалим ҳамагӣ 14 нафар монд. Мардум бо Ҳукумат, мақомоти қудратӣ ҳамкорӣ карданд, ҷои пинҳоншудаи ҳоҷӣ Ҳалимро хабар доданд. Мардуми моро акнун фиреб кардан душвор аст.
Роҳи ягонаи таъмини оромӣ — муттаҳидист
—Шумо вазъи сарҳадро хуб медонед, хатар аз ҷониби ДИИШ ба Тоҷикистон ҷой дорад?
— Хатар ҳамеша вуҷуд дорад. Аммо бовар дорам, ки чунин намешавад. Зеро Тоҷикистон сиёсати дурустро пеш гирифтааст. Мардум моҳияти равияи салафиро дарк карданд, ба мубориза мехезанд, роҳ намедиҳанд, ки як Афғонистони дигар шавад. Мақсади ДИИШ на танҳо Тоҷикистон, балки Ӯзбекистон, Қирғизистон, Туркманистон, Қазоқистон, ҳатто Русия аст. Онҳо мехоҳанд, ки нооромӣ то сарҳади Русия равад. Дар Афғонистон ӯзбекҳои муҷоҳид ҳам хеле зиёд ҳастанд. Ҷумъабою, Қори Тоҳиру дигарон аз 10 ҳазор зиёд қувва доштанд. Кӯдаки ҳамон вақт таваллудшуда имрӯз 17-сола шуд. Фаҳмидам, ки аз бачаҳои Ҷумъабой ҳам аз зани ӯзбакаш, ҳам аз зани язғуломиаш қумандон шудаанд. Барои ҳамин давлатҳои ҳамсояи мо дар ин мубориза бояд бо ҳам муттаҳид бошанд. Ин роҳи ягонаи таъмини оромӣ дар минтақа аст.
Бознашр аз ҳафтаномаи “Фараж”,
№ 50(576), 13.12.2017
Пешгуфтор: ҳамагон медонанд, ки имрўзҳо зодаи Истаравшани бостонӣ Бурҳонов Юнус Аббосович дар қаламрави Ҷумҳурии Исломии Эрон қарор дорад ва пайваста тавассути маводи иѓвоангезона бар сари мардуму миллати хеш борони туҳмату буҳтон мерезад. Албатта, амалҳои моҷаро ҷўёнааш сари хасе таъсир надоранд, вале моро ин далел нороҳат намудааст, ки ў бо интихоби лаќаби «Истаравшанї» ба номи шаҳри бостонии мо иснод меорад. Бо маќсади пешгирї аз бадномсозии минбаъдаи диёрамон мо — як гурўҳ сокинони шаҳр тасмим гирифтем, бо номае ба сафири Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон муроҷиат намуда, асли ин шахсро барояшон тавзеҳ диҳем.
Баъди иншои нома гурўҳи мазкур банда — Юлдошев Илҳом Эргашевичро муваззаф намуд, ки онро ба ҷаноби сафир расонам. Онҳо бароям роҳпулӣ ҷамъ намуда, мусофирбареро киро карданд ва ман рўзи чоршанбе, 17-уми октябри соли 2017 озими шаҳри Душанбе гаштам. Ду аѓбаю ду наќбро гузашта ба пойтахт расидам. Ба хастагӣ нигоҳ накарда, соати 14.00 ба Сафоратхонаи Ҷумҳурии Исломии Эрон рафтам ва аз шахсони масъул хоҳиш кардам, ки ба ҷаноби сафир хоҳиши маро расонанд. Баъди чанд даќиќа як корманди эронии Сафорат баромада шахсияти ман, чӣ кора буданам ва маќсади вохўриамро бо сафир пурсид. Худро муаррифӣ намудам ва гуфтам, ки аз номи гурўҳи сокинони шаҳри Истаравшан ба ҷаноби сафир номае дорам, ки тибќи хоҳиши аксарият онро бояд шахсан ба номбурда расонам. Корманди Сафорат изҳор дошт, ки «ҷаноби сафир масруф ҳастанд ва Шумо бо раќами 4888810 дар тамос шавед, бароятон мерасонанд, ки эшон Шуморо кай мепазиранд»…
Ба ин раќам занг задам, аммо натавонистам бо касе пайваст шавам. Маҷбур шудам боз ба Сафорат равам. Боз ҳамон нафар маро ќабул кард ва гуфт, ки «раќами телефон иштибоҳ шудааст ва дар асл ин раќам 48888610 мебошад. Ҷаноби сафир ҳоло нестанд, давоми рўз занг занед, натиҷаашро ба Шумо хоҳанд гуфт». Рўзи дигар занг задам, нафаре аз кормандони эронии Сафорат гўширо гирифт ва чун маќсадамро изҳор кардам, посух дод, ки «ҷаноби сафир ҳеҷ касро ба ҳузур намепазиранд. Ман бошам, ваќт надорам. Ҳоло як корманди тоҷики Сафоратамонро даъват мекунам, то арзи Шуморо бишунавад»…
Чун дидам муроде ҳосил намешавад, ҳайрону музтар мусофиркашеро кироя намудам, ду аѓбаю ду наќбро гузашта, хастаю бемадор ба шаҳри Истаравшан баргаштам.
Дар роҳ як фикр ҳеҷ оромам намегузошт, ки «чаро сафири кишвари бузург, танҳо дар Душанбе фаҳмидам номаш оѓои Фаѓонї будааст, як омўзгори одиро, ки бо хоҳиши гурўҳи шаҳрвандон наздаш омадааст, ќабул намекунад, вохўриро бо ў ор медонад, вале дар мамлакаташ Кўри Юнусро, ки давлати ҳамдину ҳамзабонашонро пайваста сиёҳ мекунад, дар сатҳи болотарин пазируфта, шароити кору зиндагиашро дар ќаламрави кишвар фароҳам месозанд. Ин чӣ муаммост?»
Чун ба шаҳри Истаравшан расидам, ба сокинон вазъро фаҳмонидам ва тасмим гирифтем, ки номаро дар расонаҳо нашр кунем. Шояд Ҷаноби сафир ваќт пайдо намуда онро мутолиа мекунад. Боќӣ ќазоват аз онҳост.
НОМАИ КУШОД
БА САФИРИ ҶУМҲУРИИ ИСЛОМИИ ЭРОН ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ҲУҶҶАТУЛЛОҲФАЃОНӢ
Муҳтарам ҷаноби сафир!
Аввалан, мо — муаллифони нома салому паёми худро аз номи сокинони шаҳри Истаравшан, ки баёнгари андеша ва раъйи онон мебошем, ба Шумо ва дар симоятон ба тамоми мардуми Ҷумҳурии Исломии Эрон арза медорем.
Истаравшаниёнро бо мардуми Эрон таърих ва фарҳанги муштарак ба ҳам мепайвандад. Ин муштаракот водор месозад, ки хомўшӣ ихтиёр накунем ва бо ин нома рў ба Шумо орем. Намедонем то кадом андоза мурољиати мо боиси пазироиятон ќарор мегирад, вале навиштани ин нома ва бад—ин васила шикастани оромии бадтар аз марг, ки тўли солҳои зиёд давом дорад, ќарзи шаҳрвандӣ ва номуси ватандории мост.
Љаноби сафир! Шумо ва ҳар фарди рўшанзамири Ҷумҳурии Исломии Эрон таърихи шаҳри бостонии Истаравшанро хуб медонед. Он яке аз ќадимтарин шаҳрҳои Осиёи Марказӣ ва дуввумин шаҳри азими вилояти Суѓд аст, ки таърихи зиёда аз 2500-сола дорад. Шояд шумо инро ҳам хуб медонед, ки асосгузор ва меъмори ин бостонзамин Куруши Кабир буда, шаҳр бо номҳои Курушкадаву Киропол (асрҳои 529—559 пеш аз милод) шуҳрат ва маҳбубияте миёни мардуми ТоҶикистон ва хориҶи он дорад. Маҳз ин шаҳр ва мардуми шуљоъю меҳанпарасташ ба ҳуҶумҳои пайдарҳами Искандари Маќдунӣ муќобилиияти шадид нишон доданд. Ин сарлашкар дар ин сарзамин маҶрўҳгардид ва танҳо бо макру ҳила, муҳосираи дурудароз ва баъди овардани нерўҳои иловагӣ вориди Киропол гашта буд.
Шояд инро ҳам хуб медонед, ки мардуми баномус ва далери Истаравшан даҳсолаҳо алайҳи арабу муѓул мубориза бурдаанд. Шумо шояд ёдномаҳои фармондеҳони русро дар мавриди ҳаштод рўзи пайкори мардуми далери Истаравшан алайҳи лашкари Русияи подшоҳӣ ( аз 2 октябри соли 1866), мутолиа карда бошед. Пайкор дар роҳи покии дину оин ва номи неки ватан, пос доштани рўҳи аҶдоди мубориз ҳамеша шиори истаравшиниён буд, ҳаст ва мемонад.
Истаравшан (Киропол, Курушкада, Уструшана, Ўротеппа) ватани бузургони илму адаб чун Шиблӣ, Шаҳдӣ, Зуфархон Љавҳарї, академикҳо Аҳрор Мухторов, РаҶаб Амонов, Улмас Мирсаидов, Пўлод Бобољонов, Хуршеда Отахонова ва ќаҳрамонони арсаи кору пайкор Набӣ Акрамов, Камол Охунов, Сабоҳат Ҷамолова ва садҳои дигар аст, ки на танҳо боиси фахри ҳамдиёрон, инчунин кишвару хориљи онанд.
Ҷаноби сафир! Гумон мекунем шумо ҳадафи моро аз ин муќаддима дарк кардед. Мо мехоҳем, ки хокамон, ватанамон чун забонамон, ки орї аз тасаллути олоишҳост, пок аз онҳое бошад, ки мехоҳанд бар домони мардуми диёрашон доѓ гузоранд. Инро мехоҳем тавассути Шумо ба онҳое, ки лофи ҳамзабонию ҳамдиниву ҳамфарҳангӣ зада, чун воизон дар минбар якею паси парда ҳарфҳои дигар мегўянд, бирасонем.
Акнун ба сари маќсад меоем. Сухан дар бораи Сайидюнус Бурҳонов ном шахсе меравад, ки дар Ҷумҳурии Исломии Эрон паноҳ бурдааст ва бо истифода аз тахаллуси Истаравшанӣ мардуми моро бадном месозад. Мо ба аќидаи ў, роҳу равиши ў, ҳадафҳои нопоки ў кор надорем. Вале намехоҳем ва нахоҳем гузошт, ки бадгуҳаре бо бори накбати худу аљдод номи поки Истаравшан — сарзамини мардуми меҳанпарасту покизаимонро доѓдор созад. Мо намехоҳем нохалафу луъбатаки дасти дигаронро кишвари ҳамдину ҳамзабоне чун Эрон намояндаи миллати мо, шаҳри мо донад ва истифода аз ў кунад.
Истаравшаниён имрўзу дирўзи Сайидюнус Бурҳоновро хуб медонанд ва мехоҳанд, ки Шумо ва мардуми Ҷумҳурии Исломии Эрон низ онро донанд.
Бобои Сайидюнус — Бурҳон дар замони ќаҳтию гуруснагӣ, ки мардум нони хўрдан надошт, вазифаи мудири анборро бар дўш дошт. Ба иќтизои нафси бад гандум медуздад ва ба хотири рўпўш кардани афъоли нољо анборро оташ мезанад. Барои ин амал ўро ҳабс ва даҳ сол ба Сибир бадарѓа месозанд.
Мева аз дарахт дур намеафтад. Падари Сайидюнус Аббос низ миёни мардуми Истаравшан бо аспдуздӣ «шуҳрат» дорад. Ў аспҳоро дар ТоҶикистон дуздида, дар кишвари ҳамсоя мефурўхт. Агар дар Истаравшан пурсед, ки падари Сайидюнусе, ки мехоҳад номи Истаравшанро доѓдор кунад, кист, бо як овоз мегўянд: “Аббоси аспдузд”. «Писар чӣ гуна, падар намуна» мегўяд маќоли мардум.
Сайидюнус, ки аз камсаводӣ натавонист таҳсилро дар омўзишгоҳи касбӣ идома диҳад (аз ин даргоҳ ронда мешавад), роҳи осонро интихоб менамояд ва аз «баракат»-и замона мулло мешавад. Ў бо фиреб духтари устодаш мулло Маъруфро ба занӣ мегирад ва ҳамсарашро ба тўдаи тундгароёни салафӣ Ҷалб месозад. Ин зани соддаи фиребхўрда дар ҳамсоякишвари ТоҶикистон ба маҳбас афтода, дар ѓурбат, дур аз фарзандон ѓамбемор дар зиндон Ҷон медиҳад. То ҳол хешу табори ин зани ба доми фиреб афтода дар ҶустуҶўи Сайидюнус Бурҳонов ҳастанд, ки дар диёри мо бо номи “Кўри Юнус” ҳам маъруф аст.
Фитнаҳои ин «дўст»-и кишвари Шумо бо ин анҶом намеёбад. Ў бо фиреб Сангова Сумаяи 17-сола, сокини Истаравшанро барои таҳсил ба Ќуми Эрон мебарад. Ҳанўз замони дар зиндон будани зани аввалаш ин духтари дар мусофират танҳою раҳгумзадаро бо ваъдаи хонаи ободу зиндагии хуш ба никоҳи худ медарорад. Як сол бо ў зиндагӣ карда, соҳиби духтар мешавад. Муддате пас Сайидюнус аз Сумая ҳам људо мешавад. Ҳоло ин зан бо кўдакаш бесоҳибу ҳайрон ва сарсону саргардон аст.
Сайидюнуси мулломаоб ҳангоми дар ТоҶикистон будан ба тиҶорати маводи мухаддир машѓул шуда, бо ҳазор найранг хешу таборашро ҳам ба ин кор сафарбар намуд. Ба хотири пулу сарват бародараш Бурҳонов Юсуф Аббосовичро ба ќочоќи маводи мухаддир Ҷалб кард ва охирин беш аз 5 сол пушти панҶараи зиндон ќарор дошт. Бародари дигараш — Бурҳонов Мансур Аббосовичро барои таҳсил ба Мозандарони Эрон фиристод, ки соли 2002 бо Ҷурми дастдорӣ дар Ҷиноятҳои бо экстремизм алоќаманд ба муддати 12 сол аз озодї маҳрум гашт. Баъдтар авф гашта бошад ҳам, ба ќочоќи маводи мухаддир даст зада, бори дигар ба маҳбас афтод.
Тавре мебинем, Сайидюнуси Истаравшанї на онест, ки худро дар шабакаҳои интернетї аз Эрон Ҷилва медиҳад. Ў онест, ки Ҳофиз гуфта:
Воизон, к—ин Ҷилва дар меҳробу минбар мекунанд,
Чун ба хилват мераванд, он кор дигар мекунанд.
Ҷаноби сафир! Умедворем, ки Шумо чеҳраи Сайидюнус Бурҳоновро, ки чун сутури аз гала мондаи аз охури бегона ба серӣ алаф хўрда, аз Ҷониби соҳиби охур ба майдони шабакаҳои интернетї ба «ҳарбу зарб» андохта шудааст, хуб шинохтед.
Сити муоҳадаи дўстиву бародархондагӣ дар байни кишварҳои мову Шумо то ба фалак равад ҳам, ба ин наздикиҳо ин сутур сар аз охур бардоштанї нест. Мутаассифона, соҳибонаш ҳам Ҷонвари камхарҶро дигар раҳо карданї нестанд!
Боиси таассуфи мо, сокинони Истаравшан аст, ки љойи аҳли фазли кишварҳои моро, ки тўли таърих тавассути офаридаҳои Рўдакиву Фирдавсї ва Ҳофизу Саъдӣ суҳбатҳо доштанд, ҳамакнун Сайидюнус (Кўри Юнус, бачаи Аббоси аспдузд) аз авлоди ниҳоят бадномшудаи Истаравшан гирифтааст.
Ҷаноби сафир! Бигзор, Сайидюнус Бурҳонов нависад, гўяд, ҳарчи ихтиёри хоҶагонаш бошад, аз сарзамини Эрон он кунад. Ҳадаф аз номаи мо танҳо як чиз аст: номи Истаравшани азизи мо, ки ифтихор аз ќаҳрамонӣ, меҳанпарастӣ фазилату маърифати фарзандонаш дорад, аз исми Сайидюнус – зодаи хонадоне, ки бобояш ба Ҷурми дуздии нони мардум, падараш ба аспдуздӣ, худаш муҶиби Ҷон додани зане дар маҳбас, занҶаллобӣ, дар нимароҳ монондани ҳамсару фарзанд, сабабгори бо экстремизму ќочоќи маводи мухаддир зиндонї шудани бародарон гаштааст, бардошта шавад.
Ба он далел ки Сайидюнус Бурҳонов дар паноҳи Ҷумҳурии Исломии Эрон ќарор дорад, Шумою руасои кишвари Эронро хосторем дар кори хайр – гирифтани тахаллуси «Истаравшанї» аз номи Сайидюнус мусоидат намоед.
